Kifoz, üst omurganın öne doğru aşırı eğrilmesi durumudur ve bu da sırttaki normalden daha fazla yuvarlak veya kambur bir görünüm oluşturur. Herkesin doğal bir omurga eğriliği olsa da eğrilik 45 dereceyi aştığında kifoz aşırı kabul edilir.
Kifoz, sırt ağrısı, sertlik ve yorgunluk gibi belirtilere yol açabilir, şiddetli durumlarda ise nefes alma ve yeme güçlüklerine neden olabilir. Bu durum, omurga kemiklerinin zayıflaması, şekil bozuklukları veya zaman içinde meydana gelen değişikliklerden kaynaklanabilir. Tedavi ise nedenine, yaşa ve hastalığın şiddetine bağlı olarak değişir.
Bu yazımızda kifozun ne olduğu, belirtileri, tedavi yöntemleri ve egzersizlerini ele alıyoruz.
Kifoz Nedir?
Kifoz, üst omurganın normal eğrilik aralığı olan yaklaşık 20–45 dereceyi aşan, genellikle 45–55 dereceyi geçen aşırı öne doğru eğrilmesidir. Bu durum, üst sırtın yuvarlak veya kambur görünmesine neden olur. Hafif eğrilik normal sayılırken, aşırı eğrilik sırt ağrısı, sertlik, hassasiyet ve yorgunluk gibi belirtilere yol açabilir.
Kifoz dereceleri, eğriliğin şiddetine göre farklı sınıflandırılır ve tedavi seçenekleri buna göre belirlenir. Şiddetli vakalarda, göğüs kafesinin şeklinin değişmesi nedeniyle nefes alma ve yeme güçlükleri oluşabilir.
Kifozun nedenleri türüne ve yaşa göre değişir. Postüral kifoz, kötü duruş alışkanlıkları (kambur durmak, ağır çanta taşımak) nedeniyle destekleyici kas ve bağların gerilmesiyle oluşur. Scheuermann kifozu, ergenlikte omurların anormal gelişimi sonucu oluşan kama şeklindeki omurlardır. Doğuştan kifoz ise doğum öncesi omurga malformasyonlarından kaynaklanır ve omurların kaynaşmasıyla ortaya çıkabilir. Yaşlı yetişkinlerde de kifoz, genellikle osteoporoz nedeniyle omur kemiklerinin zayıflaması, omurga kırıkları, dejeneratif hastalıklar (artrit, omurga daralması), enfeksiyonlar, tümörler veya omurga yaralanmaları sonucunda gelişebilir.
Tedavisi nedenine, şiddetine ve hastanın yaşına göre değişir. Hafif ve orta dereceli kifozlarda genellikle kifoz korsesi kullanımı ve fizik tedavi uygulanırken, ileri derecelerde ve ciddi vakalarda kifoz ameliyatı gerekebilir.
Kifoz Belirtileri Nelerdir?
Kifoz başlangıcında genellikle üst sırtta belirgin bir yuvarlanma veya kamburlaşma, omuzlarda yükseklik farkı ve başın vücuda göre öne eğik durması gözlemlenir. Ayrıca kürek kemiklerinin pozisyonu veya yüksekliğinde farklılıklar olabilir. Birey öne doğru eğildiğinde, üst sırt normalden daha yüksek görünebilir. Uyluk arkasındaki hamstring kaslarında gerginlik de sık rastlanan bir durumdur.
Hafif sırt ağrısı veya sertlik olabilir, ancak genellikle günlük aktiviteleri önemli ölçüde etkilemez. Kifoz kamburluk olarak da bilinen bu rahatsızlık, daha ağır vakalarda şiddetli sırt ve omuz ağrısı, bacaklarda uyuşma, güçsüzlük veya karıncalanma, aşırı yorgunluk, denge sorunları ve mesane ya da bağırsak kontrolünde problemlere yol açabilir. Eğrilik göğüs boşluğunu etkilerse nefes darlığı veya solunum zorluğu da gelişebilir.
Kifoz Nasıl Düzelir?
Kifoz tedavisi, durumun nedenine, hastanın yaşına ve eğriliğin şiddetine bağlıdır. Hafif ve orta dereceli, özellikle postüral kifoz için spor ve kas güçlendirme egzersizleri, duruşun düzeltilmesine ve semptomların kontrolüne yardımcı olabilir. Kifoza iyi gelen hareketler arasında, esneme ve kuvvetlendirme egzersizleri yer alır. Sağlıklı kiloyu korumak, yoga veya pilates gibi aktiviteler de faydalı olabilir.
Çocuklar ve ergenlerde, Scheuermann kifozu veya büyüyen omurga durumunda, eğriliğin kötüleşmesini önlemek için doktor kontrolünde kifoz korsesi önerilebilir. Korseler genellikle büyüme durana kadar, yaklaşık 14–15 yaş civarında kullanılır ve yetişkinlerde etkisi sınırlıdır.
Cerrahi müdahale, genellikle spinal füzyon, eğriliğin çok belirgin olduğu, ilaçla geçmeyen sürekli ağrıya neden olduğu, nefes alma veya sinir fonksiyonlarını etkilediği ya da kötüleşme ihtimali yüksek olduğu ağır vakalarda uygulanır. Spinal füzyonda cerrah, omurgayı metal çubuklar ve vidalarla düzeltir ve etkilenen omurları kemik greftleri ile kaynaştırır. Bu işlem genel anestezi altında yapılır, birkaç saat sürer ve hastanede kalmayı gerektirebilir. İyileşme sürecinde korsenin kullanılması ve tam iyileşme için birkaç ay ila bir yıl gerekebilir.
Kifoz Egzersizleri Nelerdir?
Kifoz tedavisi, hastalığın nedenine, şiddetine ve kişinin yaşına bağlı olarak değişir. Hafif ve orta dereceli vakalarda, özellikle postüral kifoz için egzersizler oldukça etkili olabilir. Bu egzersizler, duruşu iyileştirmek, kasları güçlendirmek ve omurganın doğru hizalanmasını sağlamak amacıyla uygulanır. Kifozu düzelten egzersizler arasında sırt ve karın kaslarını hedef alan çeşitli hareketler bulunur.
Günümüzde, kifozun tedavisinde hem kas güçlendirme hem de esneme amaçlı olarak fitness egzersizleri ve pilates programları yaygın şekilde tercih edilmektedir. Pilates, nefes teknikleri ve beden farkındalığı ile kifozun kontrol altına alınmasına yardımcı olur.
Pilatesin diğer faydaları hakkında daha fazla bilgi edinmek için Pilatesin Faydaları Nelerdir? – Tüm Pilates Türleri yazımıza göz atabilirsiniz.
Bu egzersizleri daha yakından ele alacak olursak:
Köpük Rulo Üzerinde Torasik Ekstansiyon
Üst sırta yerleştirilen köpük rulo üzerinde sırt üstü yatılır. Nefes alırken göğüs yukarı doğru nazikçe kaldırılır ve torasik omurga (orta sırt bölgesi) esnetilir. Bu hareket, sertleşmiş omurga bölgesinin mobilitesini artırır ve duruşun düzelmesine yardımcı olur.
Kedi-İnek Poizyonu
Eller ve dizler üzerinde pozisyon alınır. Nefes verirken sırt kamburlaştırılarak omurganın yuvarlak hale gelmesi sağlanır (Kedi pozisyonu). Nefes alırken ise sırt çukurlaştırılarak göğüs öne çıkarılır ve baş hafifçe yukarı kaldırılır (İnek pozisyonu). Bu tekrarlı hareket, omurga esnekliğini artırır ve sertliği azaltır.
Çocuk Pozu
Dizler üzerine oturulur ve kollar öne doğru uzatılarak üst gövde öne doğru esnetilir. Bu pozisyon sırt, kalça ve omuzlardaki gerginliği azaltır, kasları rahatlatır ve genel bir gevşeme sağlar.
Kobra Esnemesi
Yüzüstü yere yatılır, avuç içleri omuz hizasında yere konur. Nefes alırken göğüs yavaşça yerden kaldırılır ve omurganın ön kısmı esnetilir. Bu hareket göğüs kaslarını esnetirken, sırt kaslarını güçlendirir ve omurganın hareketliliğini artırır.
Kürek Kemiği Sıkıştırmaları
Ayakta veya oturur pozisyonda, omuzlar geriye doğru çekilir ve kürek kemikleri birbirine yaklaştırılır. Bu pozisyon birkaç saniye tutulur ve tekrarlanır. Üst sırt kaslarını güçlendirir ve kamburluğu azaltmaya yardımcı olur.
Y, T ve I Pozisyonunda Kolları Kaldırma
Yüzüstü yere yatılır. Kollar önce Y şeklinde, sonra T şeklinde, son olarak I şeklinde yukarı kaldırılır. Her pozisyonda birkaç saniye tutulur. Bu hareketler omuz ve sırt kaslarını hedefleyerek güçlendirir.
Wall Angels
Sırtınızı duvara dayayarak ayakta durun, kollarınızı dirsekten bükerek duvara temas ettirin. Kollarınızı yavaşça yukarı ve aşağı hareket ettirerek omuz ekleminin hareket açıklığını artırın ve duruşu iyileştirin.
Köprü Egzersizi
Sırt üstü yatılır, dizler bükülü ve ayaklar yere basar. Kalçalar yavaşça yerden kaldırılarak vücut dizlerden omuzlara düz bir çizgi oluşturur. Kalça ve karın kaslarını güçlendirir, aynı zamanda bel desteği sağlar.
Plank
Eller veya önkollar yere konur, vücut düz bir çizgi halinde tutulur. Karın, sırt ve omuz kasları aktif tutulur. Bu pozisyon, core bölgesini güçlendirerek omurganın stabilitesini artırır.
Çene Çekme (Baş Geri Çekme)
Ayakta veya otururken çene hafifçe geriye doğru çekilir, boyun kasları aktif hale getirilir. Bu hareket boyun duruşunu düzeltmeye yardımcı olur ve öne eğik baş pozisyonunu düzeltir.
Postürünüzü düzeltmeye yardımcı olabilecek egzersizler arıyorsanız Postürünüzü Düzeltecek Dik Duruş Egzersizleri adlı yazımızı inceleyebilirsiniz.
Torakal Kifoz Nedir?
Torakal kifoz, bilinen normal kifozdan farklı olarak, üst omurganın öne doğru olan doğal eğriliğinin aşırı derecede artmasıdır. Normal kifoz, omurganın sağlıklı yapısının bir parçası olarak 20° ile 50° arasında değişen hafif bir öne eğriliği ifade ederken, torakal kifoz bu eğriliğin 40°–50°’yi aşarak belirgin kamburlaşma ve duruş bozukluğuna yol açtığı durumdur. Bu aşırı eğrilik, özellikle yaşlı yetişkinlerde ve kadınlarda daha sık görülür ve ağrı, hareket kısıtlılığı gibi sorunlara neden olabilir.
Torakal kifoz, omurganın yapısal destek ve esnekliği için önemli bir kavistir, ancak aşırı olduğunda duruş bozukluklarına ve rahatsızlıklara yol açabilir. Bu nedenle, eğriliğin derecesine ve nedenine bağlı olarak torakal kifoz tedavisi planlanır. Hafif vakalarda fizik tedavi, egzersiz ve duruş düzeltme ön plandayken, ileri ve şiddetli durumlarda korseler veya cerrahi müdahale gerekebilir.
Dorsal Kifoz Nedir?
Dorsal kifoz, torakal kifozun diğer adıdır ve omurganın orta kısmının doğal öne doğru eğriliğini ifade eder. Bu eğrilik, üst sırt bölgesinin normal dışa doğru kavisini tanımlar ve omurganın genel hizalanmasını dengeler, dik duruşu destekler. Ancak bu eğrilik aşırı derecede yuvarlaklaşırsa buna hiperkifoz ya da dorsal kifoz denir ve bu durum kambur veya öne eğik bir sırt görünümüne yol açar.
Kifoz ve Lordoz Arasındaki Fark Nedir?
Kifoz ve lordoz, omurganın anormal eğrilikleri olup, yönleri, bulundukları yerler, nedenleri ve belirtileri bakımından farklılık gösterir.
Kifoz, torasik omurganın (üst ve orta sırt) aşırı dışa (öne doğru) eğrilmesidir ve bu durum sırtın yuvarlak veya kambur görünmesine neden olur. Normal kifotik eğrilik 20°–40° arasındadır; 40°’nin üzerindeki eğrilikler hiperkifoz olarak kabul edilir. Belirtiler arasında uyuşma, karıncalanma, nefes almada zorluk ve belirgin duruş değişiklikleri olabilir.
Lordoz ise servikal (boyun) ve lomber (bel) bölgelerinin aşırı içe eğrilmesidir ve karın ve pelvisin öne doğru çıkıntı yaptığı kambur bel duruşuna yol açar. Normal servikal lordoz 20°–40°, lomber lordoz ise 20°–35° arasında değişir; bu değerlerin üzerindeki eğrilikler hiperlordoz olarak tanımlanır. Belirtiler sırt ağrısı, siyatik ve hareket kısıtlılığı şeklinde görülebilir.
Her iki durum da omurganın biyomekaniğini ve duruşunu etkileyerek ağrı, rahatsızlık ve günlük aktivitelerde zorluklara yol açabilir. Ancak temel lordoz kifoz farkı, etkiledikleri omurga bölgesi ve eğriliğin yönüdür.
Kifoz ve Skolyoz Arasındaki Fark Nedir?
Kifoz ve skolyoz farkı, omurganın eğrilik yönü ve görünüşüyle belirginleşir. Kifoz, omurganın önden arkaya doğru aşırı eğrilmesi olup, üst sırtta kambur veya yuvarlak bir duruşa yol açar ve yan görünümde fark edilir. Skolyoz ise omurganın yanlara doğru eğrilmesi durumudur; arkadan veya önden bakıldığında “S” veya “C” şekli oluşturur ve yan görünümde genellikle fark edilmez.
Kısaca, kifozda omurga öne doğru aşırı kıvrılırken, skolyozda yanlara doğru bükülür ve farklı nedenlere bağlı olarak gelişebilir.
SIK SORULAN SORULAR
Kifoz Boyu Kısaltır mı?
Hayır, kifoz doğrudan boy kısaltmaz. Ancak, üst sırtta öne doğru oluşan yuvarlanma nedeniyle duruşta değişiklik olur ve bu da kişinin daha kısa veya “kısalmış” bir boyun görünümü vermesine yol açabilir. Görsel bir etki olmasına rağmen, kifoz normal boy uzamasını engellemez.
Kifozda Hangi Kaslar Kısalır?
Kifozda, üst sırttaki öne doğru yuvarlanma nedeniyle bazı kaslar gerginleşir ve kısalır. Bunlar genellikle göğüs kasları ile omuzların önündeki kasları içerir. Buna karşılık, boyun ve üst sırtın arkasındaki kaslar, özellikle trapezius ve rhomboid kasları, fazla gerilerek zayıflar. Ayrıca, duruştaki değişiklikler nedeniyle hamstring kaslarında da gerginlik görülebilir.
Kifoz Egzersizle Geçer mi?
Kifoz düzeltme egzersizleri, hafif ve orta dereceli kifozda duruşu iyileştirmeye, zayıf kasları güçlendirmeye ve gergin kasları esnetmeye yardımcı olarak kifozun görünümünü ve belirtilerini azaltabilir. Ancak, yapısal omurga değişikliklerinden kaynaklanan şiddetli kifoz genellikle sadece egzersizle tamamen düzeltilemez. Kifozun yönetiminde, erken dönemde hedefe yönelik egzersizlere başlamak en etkili yaklaşımdır.
Kifoz Sırt Ağrısı Yapar mı?
Evet, kifoz sırt ağrısına neden olabilir. Özellikle omurganın aşırı öne doğru eğilmesi, kaslarda ve bağ dokularda gerilme ve sertlik yaratabilir, bu da ağrıya yol açabilir. Ancak kifozun şiddetine ve nedenine bağlı olarak ağrı seviyesi kişiden kişiye değişebilir. Bazı kişilerde hafif ağrı veya rahatsızlık olurken, bazılarında daha şiddetli ağrı görülebilir.
Kifoz Kaç Ayda Düzelir?
Kifozun düzelme süresi, kifozun tipi, şiddeti, kişinin yaşı ve uygulanan tedavi yöntemine göre büyük ölçüde değişir. Hafif postüral kifoz, düzenli egzersiz, fizik tedavi ve duruş düzeltme ile birkaç ay içinde iyileşebilir. Büyüme çağındaki çocuklar ve ergenlerde ise büyüme tamamlanana kadar sırt korsesi kullanımı önerilebilir. Cerrahi ile tedavi edilen şiddetli kifozda ise iyileşme süreci aylar sürebilir. Genellikle 4-6 hafta içinde belirgin iyileşme görülür, ancak tam iyileşme ve günlük aktivitelere dönüş bir yıla kadar sürebilir.
Kifoz Yüzme ile Düzelir mi?
Hafif ve orta dereceli kifozu olan kişiler için yüzme faydalı olabilir çünkü yüzme, eklemlere aşırı yük bindirmeden sırt kaslarını güçlendirmeye, duruşu iyileştirmeye ve omurganın genel esnekliğini artırmaya yardımcı olur. Ancak, yüzme tek başına, özellikle daha ciddi veya yapısal kifoz vakalarında kifozu tamamen düzeltemeyebilir. En iyi sonuçlar, hedefe yönelik egzersizler ve gerekirse tıbbi müdahaleleri içeren kapsamlı bir tedavi planının parçası olarak elde edilir.
