Modern yaşamın getirdiği stres, düzensiz beslenme ve antibiyotik kullanımı, vücudumuzdaki dengeyi bozarak bazı zararsız mikroorganizmaların kontrolden çıkmasına neden olabilir. Candida albicans adı verilen maya türü, bağırsağımızda doğal olarak bulunsa da, bazı koşullarda aşırı çoğalarak şişkinlik, yorgunluk, mantar enfeksiyonları ve sindirim sorunları gibi çeşitli belirtilere yol açabilir. Vajinal candida diyeti ve normal candida diyeti, tedaviye ek olarak iyileşmeyi destekleyebilir.
Bu yazımızda; candida diyetinin ne olduğuna, nasıl yapıldığına, örnek menüye, ne yenip ne yenemeyeceğine, ne kadar süre yapılması gerektiğine ve çok daha fazlasına kapsamlı olarak bakacağız.
Candida Diyeti Nedir?
Candida diyeti, vücutta doğal olarak bulunan fakat aşırı çoğaldığında sorunlara yol açabilen candida isimli bir maya türünün büyümesini kontrol altına almak amacıyla uygulanan bir beslenme programıdır. Bu diyet genellikle şeker ve rafine karbonhidrat tüketimini azaltmayı ve bağırsak sağlığını destekleyen gıdaları artırmayı hedefler. Candida diyeti az miktarda baklagiller, çok miktarda proteinli gıdalar ve bunun gibi özel olarak seçilen çeşitli farklı gıdalardan oluşur. Candida aşırı büyümesi tıp dünyasında net olarak kabul görmese de; şişkinlik, yorgunluk ve zihinsel bulanıklık gibi belirtiler yaşayan kişiler bu diyete yönelmektedir. Candida diyeti ile zayıflayanların olup olmadığına dair kesin kanıtlar olmasa da sonuçlar bireylere göre farklılık gösterebilir.
Candida Diyeti Nasıl Yapılır?
Candida diyetini (anti candida diyeti) uygulamak için; şeker, rafine karbonhidratlar ve yüksek şekerli meyveler diyetten çıkarılır, bunun yerine nişastasız sebzeler, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlar tüketilir. Bazı planlar probiyotik ve antifungal (mantar karşıtı) takviyeler de önerir. Belirtiler azaldıkça bazı besinler yavaş yavaş diyete geri eklenebilir. Aşağıda vereceğimiz örnek diyet listesine göz atabilir, bu listeyi kendinize göre kişiselleştirebilirsiniz.
Candida Diyeti Örnek Menü
Bu liste, üç günlük candida diyetine örnek olarak hazırlanmıştır. Diyeti uygulamadan evvel mutlaka bir beslenme uzmanı ile görüşmek, mevcut durumunuza göre size özel hazırlanan bir beslenme programı uygulamanız önerilir.
3 Günlük Candida Diyeti Listesi
Candida diyeti kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği gibi farklı fazları da kapsayan bu üç günden oluşan listeye göz atalım:
1. Gün
- Kahvaltı: Ispanaklı çırpılmış yumurta
- Öğle: Zeytinyağı ve limon soslu ızgara tavuk salatası
- Akşam: Buharda pişmiş somon, brokoli ve karnabahar
2. Gün
- Kahvaltı: Hindistan cevizi sütüyle yapılan şekersiz smoothie
- Öğle: Kabak spagetti ile hindi etli sebze yemeği
- Akşam: Sarımsaklı Çin lahanası ve tofu sote
3. Gün
- Kahvaltı: Badem unlu ekmek üstünde avokado ve yumurta
- Öğle: Mercimek çorbası (havuçsuz, patatessiz)
- Akşam: Sote edilmiş yeşil fasulye ile dana eti
Candida Diyeti Ne Kadar Sürer?
Candida diyeti yapanlar, kişisel durumlarına göre farklı sürelerde diyetlerini sürdürebilirler. Bu diyetin süresi kişiye göre değişmekle birlikte, genellikle birkaç hafta ile birkaç ay arasında sürer. Bazı kişiler belirtileri azaldıktan sonra, diyeti hafifleterek uzun vadeli olarak sürdürür. Araştırmalar, diyete uyan kişilerin 3 ay gibi bir sürede daha iyi sonuçlar elde ettiğini göstermektedir.
Candida Diyetinde Ne Yenir?
Candida diyetinde belirli besin gruplarına öncelik verilir. Bu gruplara beraber göz atalım:
Sebzeler (Nişastasız Olanlar)
Diyetin temelini oluşturan bu sebzeler lif açısından zengindir ve bağırsak florasının dengelenmesine yardımcı olur. Brokoli, karnabahar, ıspanak, kabak, salatalık, marul, pazı, lahana, Brüksel lahanası, kereviz ve yeşil fasulye gibi sebzeler rahatlıkla tüketilebilir. Bu sebzeler, düşük glisemik indeksleri sayesinde kandaki şeker seviyesini dengede tutar ve candidanın beslenmesini önler. Patates, havuç, mısır ve bezelye gibi nişastalı sebzeler ise sınırlanmalıdır. candida diyeti meyve tüketimi ise, en az şekerli olanlardan yana tercih yapılarak gerçekleştirilmelidir.
Protein Kaynakları (Yağsız ve Temiz Proteinler)
Candida diyetinde hayvansal protein kaynakları, düşük yağlı ve katkısız olmalıdır. Tavuk, hindi, balık (somon, sardalya, uskumru gibi omega-3 bakımından zengin türler) önerilir. Candida diyeti yumurta tüketimini de teşvik eder ve organik yumurtaların tüketilmesini önerir. Ayrıca tofu ve tempeh gibi fermente soya ürünleri, özellikle vejetaryenler için uygun alternatiflerdir. Bu protein kaynakları, candidanın gelişimine neden olan kan şeker dalgalanmalarını önleyerek bağışıklığı destekler.
Sağlıklı Yağlar
Zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı, avokado yağı ve keten tohumu yağı gibi sağlıklı yağlar candida diyetinde önemlidir. Özellikle Hindistan cevizi yağı, içeriğindeki kaprilik asit sayesinde antifungal (mantar karşıtı) özellik gösterir. Bu yağlar, enerji sağlamanın yanı sıra bağırsak duvarını koruyarak iltihabı azaltabilir.
Omega-3 hakkında daha fazla bilgiye “Omega 3 Nedir, Faydaları Nelerdir?” yazısından ulaşabilirsiniz.
Kuruyemiş ve Tohumlar
Badem, ceviz, fındık, ay çekirdeği, kabak çekirdeği ve chia tohumu gibi kuruyemişler ve tohumlar, sağlıklı yağlar ve protein kaynağıdır. Ancak bunların tuzsuz ve kavrulmamış versiyonları tercih edilmelidir. Badem unu ve Hindistan cevizi unu gibi alternatif unlar da glutensiz ve düşük karbonhidrat içerikleriyle tariflerde sıkça kullanılır. Candida diyeti baklagillerin tüketimi sınırlar. Bunun nedeni, bazı baklagillerin yüksek miktarda kompleks karbonhidrat ve doğal şeker içermesi, bu da sindirim sırasında fermente olarak candidanın beslenmesini teşvik etmesi olarak açıklanabilir.
Fermente Gıdalar (Probiyotik Kaynaklar)
Bağırsak florasını desteklemek ve candida ile mücadelede probiyotik etkisi sağlamak için fermente gıdalar önemlidir. Ev yapımı lahana turşusu, kimchi, kefir (eğer tolerans varsa laktozsuz tercih edilmeli), kombucha (şekersiz), miso ve doğal probiyotik takviyeleri diyette yer alabilir. Bu gıdalar, yararlı bakterilerin çoğalmasını destekleyerek candidanın büyümesini baskılar.
Probiyotikler hakkında detaylı bilgilere ulaşmak için “Probiyotik Nedir, Faydaları Nelerdir?” yazısına da göz atabilirsiniz.
Glutensiz ve Şekersiz Alternatifler
Candida diyetinde işlenmiş un ve şekerli ürünlerden uzak durmak esastır. Bunun yerine Hindistan cevizi unu, badem unu gibi glutensiz ve düşük karbonhidratlı unlar kullanılır. Tatlandırma gerekiyorsa stevia ve eritritol gibi doğal ve şekersiz alternatifler tercih edilir.
Baharatlar ve Bitkiler
Zencefil, zerdeçal, sarımsak, kekik, fesleğen, biberiye ve kimyon gibi antifungal özelliklere sahip baharatlar yemeklere lezzet katmakla kalmaz, aynı zamanda candidanın çoğalmasını da engelleyebilir. Özellikle sarımsak, doğal bir antifungal olarak candidaya karşı güçlüdür.
Candida Diyetinde Yasak Olan Yiyecekler Neler?
Candida diyeti yasaklar listesinde şeker, beyaz ekmek ve makarna gibi rafine karbonhidratlar, yüksek şekerli meyveler (muz, üzüm), alkol ve küflü gıdalar (örneğin bazı peynirler) yer alır. Kan şekerini hızlı yükselten yiyecekler candidanın büyümesini teşvik edebileceği için kısıtlanır. Candida diyeti pirinç gibi gıdaların da tüketilmesine karşıdır. Rafine un ürünleri de, candidanın bağırsakta daha fazla görülmesiyle ilişkilidir ve bu yüzden candida diyeti ekmek tüketimini sınırlar. Size özel hazırlanacak beslenme listeniz için bir beslenme uzmanıyla görüşmeniz önerilir.
Candida Diyeti Kilo Verdirir mi?
Candida diyeti sırasında, şekerli ve işlenmiş gıdalar kesildiği için doğal olarak kalori alımı azalır ve bu da kilo kaybına yol açabilir. Ancak diyetin amacı kilo vermek değil, candidayı kontrol altına almaktır. Tam gıdaların tüketimi ve rafine gıdaların bırakılması metabolizma üzerinde olumlu etki yapabilir. Dolayısıyla kesin bir sonuç elde etmek adına kişiselleştirilmiş bir beslenme listesi daha çok işe yarayabilir.
SIK SORULAN SORULAR
Candida Diyeti Seboreik Dermatite İyi Gelir mi?
Candida diyeti seboreik dermatit üzerindeki etkisini doğrudan destekleyen güçlü klinik kanıtlar yoktur, ancak her iki durum da mantar dengesizliğiyle ilişkilendirilebildiği için bazı kişiler, şeker ve maya besleyen gıdaları kısıtladıklarında semptomlarının hafiflediğini bildirmiştir. Candida diyeti egzama belirtileri ile ilgili de araştırmalar hala devam etmektedir.
Candida Vücuttan Nasıl Atılır?
Candida genellikle antifungal (mantar karşıtı) tedaviler (nistatin veya flukonazol gibi), şekeri ve rafine karbonhidratları azaltan bir diyet ve probiyotik takviyesi ile kontrol altına alınır.
Candidanın Geçtiğini Nasıl Anlarız?
Şişkinlik, yorgunluk ve zihinsel bulanıklık gibi belirtiler hafifler ve dışkı ya da sürüntü testlerinde candida büyümesi azalır ya da kaybolur; ancak candida vücutta doğal olarak bulunduğu için bunu kesin olarak saptamak her zaman kolay değildir.
Candida İçin Hangi Probiyotik?
Lactobacillus türleri, özellikle L. rhamnosus ve L. acidophilus içeren probiyotikler, bağırsak florasını dengeleyerek candidanın çoğalmasını engellemede etkili olabilir.
Elma Sirkesi Candidaya İyi Gelir mi?
Doğal sağlık çevrelerinde elma sirkesinin antifungal özellikleri olduğu söylense de, bu etkiyi destekleyen bilimsel kanıtlar sınırlıdır ve sirkenin asidik yapısı hassas kişilerde tahrişe neden olabilir.
Candidaya Hangi Vitamin İyi Gelir?
C vitamini ve D vitamini bağışıklık sistemini destekleyerek candida ile mücadelede yardımcı olabilir; ancak doğrudan antifungal etkileri yoktur.
Candida Ağız Kokusu Yapar mı?
Evet, ağızda (pamukçuk) veya bağırsakta candida çoğalması, mantar metabolizması ve mikrobiyal dengesizlik nedeniyle kötü nefese neden olabilir.
Candida Diyetinde Yoğurt Yenir mi?
Evet, şekersiz ve canlı probiyotik kültürler içeren sade yoğurt, bağırsak dostu bakterileri desteklediği için Candida ile doğal olarak savaşmaya yardımcı olabilir.
Kaynaklar
- Overend, A. “Candida, Food Discipline and the Dietary Taming of Uncertainty.” Food, Culture & Society, vol. 16, no. 1, 2013, pp. 145–160. Taylor & Francis Online
- Rusu, A., Berta Alvarez Penedo, A. Schwarze, and M. Trif. “The Influence of Candida spp. in Intestinal Microbiota; Diet Therapy, the Emerging Conditions Related to Candida in Athletes and Elderly People.” Update in Geriatrics. IntechOpen, 2020
- Merenstein, D., Haihong Hu, Cuiwei Wang, Pilar R. Hamilton, Mandy L. Blackmon, Hui Chen, R. Calderone, and Dongmei Li. “Colonization by Candida Species of the Oral and Vaginal Mucosa in HIV-Infected and Noninfected Women.” AIDS Research and Human Retroviruses, vol. 29, no. 1, 2013, pp. 30–34. Mary Ann Liebert, Inc.
