Haşimato diyeti, tiroid bezinin iltihaplanması sonucu gelişen haşimato hastalığına sahip bireylerin, bu durumu yönetmek amacıyla uyguladıkları özel bir beslenme planıdır. Haşimato hastalığı, bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırarak işlevini bozmasına neden olur ve bu durum, hormon dengesizliklerine yol açabilir. Haşimato tiroidi ve beslenme, bu durumda ön plana çıkan adımların arasında yer alır. Bu diyette, tiroid sağlığını destekleyecek, iltihaplanmayı azaltan ve bağışıklık sistemini dengeleyen besinler sunar. Ancak, her bireyin ihtiyacı farklıdır ve doğru beslenme düzeni oluşturmak, tedavi sürecinin bir parçası olmalıdır.
Bu yazımızda; haşimato diyetinin ne olduğuna, nasıl yapıldığına, nelerin yenebileceğine ve yenemeyeceğine, örnek menülere, hangi vitamin ve minerallerin bu diyette gerekli olduğuna detaylı olarak bakacağız.
Haşimato Diyeti Nedir?
Haşimato hipotiroidi diyetinin amacı; enflamasyonu azaltmak, bağırsak sağlığını iyileştirmek, bağışıklık dengesini desteklemek ve tiroid fonksiyonunu güçlendirmektir. Genellikle gluten, süt ürünleri, soya ve işlenmiş gıdalar gibi ienflamasyon tetikleyici yiyeceklerin diyetten çıkarılmasını içerir. Birçok kişi, otoimmün dostu veya paleo tarzı beslenme ile fayda görmektedir. Bu diyet hastalığı tedavi etmez, ancak yorgunluk, kilo alımı ve beyin sisi gibi belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.
Haşimato Diyeti Nasıl Yapılır?
Haşimato diyetini uygulamak için öncelikle gluten, süt ürünleri, rafine şeker ve işlenmiş gıdalar gibi enflamasyonu artıran besinleri diyetten çıkarmak gerekir. Bunun yerine lif oranı yüksek ve probiyotik içeren yeşil yapraklı sebzeler, omega-3 açısından zengin yağlı balıklar, meyveler, kuruyemişler ve tohumlar gibi anti-enflamatuar tam gıdalar tüketilmelidir. Haşimato beslenme sürecinde bazı bireyler için tahıllar ve baklagillerin de geçici olarak çıkarılması faydalı olabilir. Gıda hassasiyetlerini izlemek ve belirtileri bir günlükle takip etmek yararlıdır. Kişiselleştirilmiş bir plan için uzman desteği ve gerekli takviyeler önerilir.
Örnek olarak vereceğimiz beslenme planına göz atabilir, diyetin prensiplerini kavrayabilirsiniz.
Haşimato Diyeti Listesi – 3 Günlük Plan
Haşimato tirodi beslenme planına göre genellikle şu şekilde bir beslenme planı ile karşılaşmanız mümkündür:
1. Gün
Kahvaltı: Ispanak ve avokado ile yapılmış çırpılmış yumurta
Öğle: Izgara somon, kinoa ve buharda brokoli
Akşam: Hindi etli marul dürüm ve tatlı patates kızartması
2. Gün
Kahvaltı: Badem sütü, ıspanak, chia tohumu ve yaban mersinli yeşil smoothie
Öğle: Zeytinyağlı ve limonlu karışık yeşillik salatası ile tavuk göğsü
Akşam: Kabak spagetti ile kıymalı domates-fesleğen sosu
3. Gün
Kahvaltı: Hindistan cevizi yoğurdu, ceviz, keten tohumu ve ahududu
Öğle: Mercimekli ve kara lahanalı çorba, yanında glutensiz ekmek
Akşam: Izgara karides, karnabahar pilavı ve sote yeşil fasulye
Haşimato Diyeti Örnek Menüler
Haşimato diyeti örnek menüler, yukarıdaki 3 günlük programı genişletmenize yardımcı olacak fikirleri size sunabilir.
Menü 1: Kahvaltı: Sade yulaf lapası (süt yerine badem sütü ile) üzerine ceviz, keten tohumu ve çilek dilimleri; Öğle: Izgara tavuk göğsü, yanında haşlanmış kuinoa ve karışık sebzeler (havuç, kabak, kırmızı biber); Akşam: Fırınlanmış tatlı patates, yanında ızgara levrek ve roka salatası (zeytinyağlı ve limonlu).
Menü 2: Kahvaltı: Avokado, limon suyu ve tuz ile karıştırılmış haşlanmış yumurta, yanında tam buğday ekmeği (glutensiz); Öğle: Tavuklu kısır (kinoa ile yapılan kısır), yanında zeytinyağlı marul salatası; Akşam: Izgara dana eti, yanında karnabahar püresi ve zeytinyağlı enginar.
Menü 3: Kahvaltı: Yulaf, chia tohumu, fındık ve mango ile hazırlanmış smoothie bowl; Öğle: Izgara kuzu etli sebze dolması (kabak, domates, biber); Akşam: Fırınlanmış somon, yanında fırında zeytinyağlı Brüksel lahanası ve ıspanaklı kinoa.
Menü 4: Kahvaltı: Badem ezmesi, tarçın ve ahududu ile hazırlanmış yulaf lapası; Öğle: Zeytinyağlı karışık yeşillikli ton balıklı salata; Akşam: Yabani pirinç üzerinde tavuk ızgara ve mantarlı tofu sote.
Haşimato Hastası Ne Yemeli Ne Yememeli?
Haşimatoya iyi gelen yiyeceklere göz atacak olursak haşimato beslenme listesinde şu besinlere rastlayabiliriz:
Yenebilen Besinler:
- Yeşil yapraklı ve haşlanmış turpgiller (brokoli, lahana): Lif ve antioksidan açısından zengin bu sebzeler, iltihabı azaltmaya ve bağırsak sağlığını desteklemeye yardımcı olur. Haşlanarak tüketildiğinde guatrojen etkileri azalır ve tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkilemez.
- Yaban balıkları (omega-3 açısından zengin): Somon, sardalya ve uskumru gibi yaban balıkları, omega-3 yağ asitleriyle bağışıklık sistemini dengelemeye ve inflamasyonu azaltmaya yardımcı olur.
- Glutensiz tam tahıllar (kinoa, karabuğday): Bu tahıllar glutensiz oldukları için tiroidi tetikleyebilecek otoimmün reaksiyonlara neden olmazlar.
- Yaban mersini gibi antioksidan meyveler: Antioksidan kapasitesi yüksek olan bu meyveler hücresel hasarı önlemeye ve bağışıklık sistemini desteklemeye yardımcı olur. Şeker oranı düşük olduğu için kan şekerini dengede tutar.
- Sağlıklı yağlar (zeytinyağı, avokado, kuruyemiş): Bu yağlar iltihabı azaltan tekli ve çoklu doymamış yağ asitleri içerir. Hormon üretimi ve emilim için gerekli olan yağda çözünen vitaminlerin kullanımı açısından da önemlidir.
Haşimato hastalarının yememesi gerekenlerin arasında ise şu besinler yer alabilir:
Kaçınması Gereken Besinler:
- Gluten içeren gıdalar (buğday, arpa, çavdar): Gluten, haşimato hastalarında bağışıklık sistemini tetikleyebilir ve bağırsak geçirgenliğini artırarak otoimmün reaksiyonlara neden olabilir.
- Süt ürünleri (özellikle inek sütü ve peynir): Laktoz intoleransı veya kazein duyarlılığı olan bireylerde süt ürünleri iltihabı artırabilir ve sindirim problemlerine yol açabilir. Haşimato hastalarında sıkça görülen gıda hassasiyetlerinden biridir.
- Soya ve soya ürünleri: Soya, bazı bireylerde hormon dengesini etkileyebilir ve tiroid hormonlarının üretimini baskılayabilir.
- Rafine şeker ve şekerli atıştırmalıklar: Rafine şeker, insülin direncini artırarak hormonal dengesizliklere neden olabilir ve bağışıklık sistemini zayıflatabilir. Ayrıca iltihabı tetikleyerek haşimato belirtilerini kötüleştirebilir.
- İşlenmiş ve kızartılmış yiyecekler: Trans yağlar ve katkı maddeleri içeren bu gıdalar vücutta oksidatif strese ve iltihaplanmaya neden olur. Bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek otoimmün süreçleri şiddetlendirebilir.
Haşimato Beslenmesinde Önemli Vitaminler ve Mineraller
Haşimato doktor tavsiyesi üzerine yapılan vitamin ve mineral araştırmalarına rastlamak mümkündür ancak her bireyin beslenmesinde ihtiyaç duyabileceği bileşenler farklılık gösterebileceği için öncelikle bir beslenme uzmanına danışılması önerilir.
Genel olarak önemli görülen vitamin ve minerallere gelecek olursak:
D Vitamini
D vitamini, bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasını sağlar ve otoimmün hastalıkların baskılanmasında önemli rol oynar. Haşimato hastalarında genellikle düşük seviyelerde bulunur ve bu durum hastalığın seyrini olumsuz etkileyebilir. Yeterli D vitamini takviyesi, tiroid antikorlarının azalmasına ve inflamasyonun düşmesine yardımcı olabilir.
B2 Vitamini (Riboflavin)
B2 vitamini, enerji üretiminde görev alan enzimlerin çalışmasında temel bir rol oynar ve hücresel metabolizma için gereklidir. Aynı zamanda tiroid hormonlarının aktif hale gelmesini sağlayan süreçlerde yer alır. Riboflavin eksikliği, enerji düşüklüğü, ağız kenarında çatlaklar ve göz yorgunluğu gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Haşimato hastalarında enerji metabolizmasını desteklemek için bu vitaminin yeterli alımı önem taşır.
B12 Vitamini
B12 vitamini sinir sistemi sağlığı ve enerji üretimi için gereklidir. Haşimato hastalarında emilim problemleri nedeniyle B12 eksikliğine sık rastlanır. Eksiklik durumunda yorgunluk, unutkanlık ve sinirsel belirtiler görülebilir, bu yüzden düzenli takviye önemlidir.
A Vitamini
A vitamini, bağışıklık sistemini modüle ederek otoimmün yanıtı dengede tutar. Aynı zamanda bağırsak yüzeyinin ve mukoza bariyerinin korunmasına yardımcı olarak bağırsak geçirgenliğini azaltabilir. Bu da otoimmün tetikleyicilerin emilimini sınırlayabilir.
K2 Vitamini
K2 vitamini, kalsiyumun kemiklere yönlendirilmesine yardımcı olurken, damarlar ve yumuşak dokularda birikmesini önler. Bu özelliği sayesinde damar sertliği riskini azaltabilir ve kalp sağlığını korur. D vitamini ile birlikte çalışarak, vücudun kalsiyum dengesini daha verimli yönetmesini sağlar. Özellikle D vitamini takviyesi alındığında K2 ile birlikte alınması önerilir.
Selenyum
Selenyum, tiroid hormonu olan T4’ün aktif formu T3’e dönüşümünü destekler ve güçlü bir antioksidandır. Oksidatif stresi azaltarak tiroid hücrelerini serbest radikal hasarından korur. Araştırmalar, yeterli selenyum alımının anti-TPO antikor düzeylerini düşürebileceğini göstermektedir.
Çinko
Çinko, tiroid hormonlarının üretiminde ve bağışıklık sistemi fonksiyonlarında kritik rol oynar. Haşimato hastalarında çinko eksikliği, tiroid fonksiyonlarının bozulmasına ve bağışıklık dengesizliğine neden olabilir. Ayrıca çinko cilt, saç ve tırnak sağlığı için de önemlidir.
Magnezyum
Magnezyum, enerji üretimi ve tiroid metabolizması dahil olmak üzere vücutta 300’den fazla enzimin çalışmasında görev alır. Haşimato hastalarında sık görülen kabızlık, kas krampları, uyku bozuklukları gibi semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir. Aynı zamanda stres yönetiminde de önemli bir mineraldir.
Potasyum
Potasyum, kasların düzgün kasılması, sinir iletimi ve hücre içi sıvı dengesinin korunması için kritik bir mineraldir. Magnezyum ile birlikte çalışarak hücre zarlarındaki elektriksel dengenin sürdürülmesine yardımcı olur. Eksikliğinde halsizlik, kas krampları, çarpıntı ve düzensiz kalp atışları görülebilir. Haşimato hastalarında özellikle kabızlık, kas zayıflığı veya enerji düşüklüğü gibi belirtiler varsa potasyum dengesine dikkat edilmelidir.
Taurin
Taurin, bir amino asit türevidir ve özellikle kalp, beyin ve sinir sistemi için destekleyici görevler üstlenir. Magnezyumun hücre içine daha etkin şekilde taşınmasına yardımcı olarak sinirsel iletimi ve hücresel enerjiyi artırabilir. Antioksidan ve anti-enflamatuar özellikleriyle otoimmün tepkilerin yatışmasına katkı sağlayabilir. Düzenli ve yeterli taurin alımı, tiroid fonksiyonlarını dolaylı olarak destekleyebilir.
Omega-3 Yağ Asitleri (EPA/DHA)
Omega-3 yağ asitleri, özellikle EPA ve DHA formları, bağışıklık sistemini düzenler ve kronik inflamasyonu azaltıcı etki gösterir. Otoimmün hastalıklarda bağışıklık tepkisini dengeleyerek tiroid dokusunun zarar görmesini önlemeye yardımcı olabilir. Ayrıca omega-3 yağları, D vitamininin hücresel düzeydeki etkinliğini artırabilir. Düzenli olarak yağlı balık tüketmek veya kaliteli bir omega-3 takviyesi almak bu nedenle faydalıdır.
Hangi Yağlar Haşimato İçin Güvenli?
Haşimato diyetinde önerilen yağlar arasında sızma zeytinyağı, Hindistan cevizi yağı, avokado yağı, keten tohumu yağı ve ceviz yağı gibi yağlar yer alır.
Bu yağlara detaylı olarak bakalım:
Sızma Zeytinyağı
Zeytinyağı, içerdiği güçlü antioksidanlar ve oleik asit sayesinde vücutta inflamasyonu azaltmaya yardımcı olur. Aynı zamanda kalp-damar sağlığını destekler ve bağışıklık sisteminin dengeli çalışmasına katkı sağlar. Haşimato hastaları için düzenli kullanımda, otoimmün sürecin hafifletilmesine yardımcı olabilir.
Hindistan cevizi Yağı
Hindistan cevizi yağı, içeriğindeki orta zincirli yağ asitleri (MCT) sayesinde metabolizmayı hızlandırır ve enerji üretimini destekler. Aynı zamanda doğal antimikrobiyal özellikleriyle bağırsak florasını koruyarak candida gibi zararlı mikroorganizmaların büyümesini engelleyebilir. Haşimato hastalarında sindirimi kolay olması nedeniyle de avantajlıdır.
Avokado Yağı
Avokado yağı, oleik asit ve E vitamini gibi antioksidan bileşenler açısından zengindir. Yüksek ısıya dayanıklı yapısı sayesinde yemek pişirmede güvenle kullanılabilir. Ayrıca anti-enflamatuar özellikleri ile tiroid fonksiyonlarını destekleyici rol oynayabilir.
Keten Tohumu Yağı
Keten tohumu yağı, bitkisel kaynaklı zengin bir omega-3 (ALA) kaynağıdır ve bu yağ asitleri bağışıklık sisteminin dengelenmesine yardımcı olur. Düzenli tüketimi inflamasyonu azaltabilir, bu da Haşimato hastalarının otoimmün süreçlerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Ancak ısıya dayanıklı olmadığı için çiğ olarak tüketilmesi önerilir.
Ceviz Yağı
Ceviz yağı, hem omega-3 hem de omega-6 yağ asitleri içeren dengeli bir yağdır. Bu yağ asitleri vücutta enflamasyonu azaltmaya, hücre zarlarının sağlığını korumaya ve hormon üretimini desteklemeye yardımcı olur. Haşimato hastalarında bağışıklık tepkilerini dengelemek açısından faydalı olabilir.
Düşük karbonhidrat, yüksek protein ve yağ tüketimini baz alan Atkins diyetini de “Atkins Diyetinden Maksimum Verim Nasıl Alınır?” yazımızdan öğrenebilirsiniz.
Haşimato Hastaları Nasıl Zayıflar?
Haşimato tiroiditi olan bireyler, yavaşlamış metabolizma ve hormonal dengesizlikler nedeniyle kilo vermekte zorlanabilir, ancak doğru yaklaşımla bu mümkündür. Öncelikle tiroid hormon seviyelerinin ilaçla optimize edilmesi metabolizmayı desteklemek açısından kritiktir. İşlenmiş gıdalar, şeker, gluten ve süt ürünlerinden uzak, besleyici ve anti-enflamatuar bir diyet uygulanmalıdır. Düzenli egzersiz, stres yönetimi ve kaliteli uyku da kilo kaybını destekleyen önemli faktörlerdir. Sabırlı olmak ve bireysel ihtiyaçlara göre düzenlenmiş bir plan izlemek sürdürülebilir sonuçlar için gereklidir. Haşimato yan etkilerinden etkilenmemek adına kişiye özel bir beslenme planı uygulamak daha etkili olabilir.
SIK SORULAN SORULAR
Haşimato Yumurta Yiyebilir mi?
Evet, haşimato hastalarının çoğu yumurta tüketebilir çünkü yumurta kaliteli protein, selenyum ve B vitaminleri açısından zengindir ve tiroid fonksiyonunu destekler. Ancak bazı bireylerde yumurta beyazına veya sarısına karşı hassasiyet olabilir ve bu durum enflamasyonu ya da sindirim sorunlarını tetikleyebilir. Eğer yumurta tüketiminden sonra belirtiler kötüleşiyorsa, eliminasyon diyetiyle tolere edilip edilmediği test edilebilir. Otoimmün hastalıklarda kişisel farklılıklar önemlidir; bazı kişiler rahatça tüketebilirken bazıları için uygun olmayabilir. Eliminasyon diyetiyle ilgili detaylı bilgiler edinmek için “Eliminasyon Diyeti Nedir, Nasıl Yapılır? Örnek Menü Listesi” adlı yazımızı da okuyabilirsiniz.
Haşimato Peynir Yiyebilir mi?
Haşimato hastalarında süt ürünleri, özellikle laktoz intoleransı veya kazein duyarlılığı olan bireylerde sorun yaratabilir. Bu tür reaksiyonlar inflamasyonu tetikleyebilir ve şişkinlik, yorgunluk ve zihinsel bulanıklık gibi belirtileri artırabilir. Herkes için yasak olmasa da, birçok kişi özellikle iyileşme sürecinde süt ürünlerini azaltarak daha iyi hissettiğini bildirir. Bitkisel süt ürünleri veya laktozsuz seçenekler bazı kişiler için daha iyi tolere edilebilir.
Haşimato Hastalığı Kilo Aldırır mı?
Evet, haşimato hastalığında kilo alımı yaygın bir belirtidir çünkü tiroid hormon seviyelerinin düşmesi metabolizmayı yavaşlatır. Tiroid ilacı kullanılsa bile, bazı hastalar iltihaplanma, yorgunluk ve hormonal dengesizlikler nedeniyle kilo vermekte zorlanabilir. Ayrıca sıvı tutulumu ve fiziksel aktivitede azalma da kilo artışına katkıda bulunabilir. Etkili kilo yönetimi için beslenme, egzersiz ve hormon dengesi birlikte ele alınmalıdır.
Haşimato Ödemi Nasıl Geçer?
Haşimato hastalığında görülen ödem, genellikle hipotiroidiye bağlı olarak dolaşımın yavaşlaması ve sıvı birikimi nedeniyle oluşur. Bu şişliğin geçmesi için en etkili yöntem, tiroid hormon düzeylerini ilaçla normal seviyeye getirmektir. İltihaplı gıdaların azaltılması, tuz tüketiminin sınırlandırılması ve hafif egzersiz ya da lenfatik masaj gibi yöntemler de ödemin azalmasına yardımcı olabilir. Tiroid hormonları dengeye girdiğinde ödem genellikle kendiliğinden düzelir.
Haşimato Hastaları Kahve İçebilir mi?
Evet, haşimato hastaları genellikle kahve içebilir ancak tüketim zamanı önemlidir. Tiroid ilacını aldıktan hemen sonra kahve içmek, ilacın emilimini azaltabilir ve etkisini düşürebilir. Bu yüzden ilaç alımından sonra en az 30–60 dakika bekleyip öyle kahve tüketmek önerilir. Ayrıca aşırı kafein, hassas bireylerde adrenal stres ve iltihabı artırabileceği için dikkatli olunmalıdır.
Haşimato Tiroiditi Olan Biri Süt Yerine Ne Tüketmeli?
Haşimato hastaları, laktoz intoleransı veya kazein duyarlılığı nedeniyle inek sütünden kaçındığında bitkisel süt alternatiflerini tercih edebilir. Badem sütü, hindistancevizi sütü veya yulaf sütü gibi şekersiz ve kalsiyum-D vitamini ile zenginleştirilmiş çeşitler iyi alternatiflerdir. Bazı kişiler keçi sütünü daha iyi tolere edebilir. Katkı maddesi içermeyen, sade ve şekersiz ürünler tercih edilmelidir.
Haşimato Hastaları Sebze ve Meyve Seçimini Nasıl Yapmalı?
Haşimato hastaları, iltihapla mücadele eden ve kan şekerini dengeleyen düşük glisemik indeksli meyveleri (örneğin yaban mersini, elma, armut) tercih etmelidir. Sebzelerde ise yeşil yapraklılar, kabak, havuç ve biber gibi nişasta oranı düşük olanlar idealdir. Brokoli ve lahana gibi turpgiller de faydalıdır fakat guatrojen etkilerinden kaçınmak için haşlanarak tüketilmelidir. Mümkünse organik ürünler tercih edilerek toksin yükü azaltılabilir.
Tiroid İlacı Kullanırken Hangi Yiyeceklerden Kaçınmalıyım?
Bazı yiyecekler tiroid ilaçlarının emilimini engelleyebilir ve bu nedenle ilaç alımına yakın zamanda tüketilmemelidir. Lif açısından çok zengin besinler, kalsiyum ve demir takviyeleri, soya ürünleri ve kahve bu gruba girer. İlacı aç karnına su ile almak ve yemekten en az 30–60 dakika önce almak en doğru yöntemdir. Bu şekilde hormon seviyeleri daha dengeli kalabilir.
Haşimato Hastaları için Probiyotik Gıdalar Ne Kadar Önemlidir?
Probiyotik gıdalar, bağırsak sağlığı üzerinden bağışıklık sistemini dengelediği için haşimato hastaları için oldukça faydalıdır. Lahana turşusu, kimchi ve canlı kültürlü yoğurt gibi fermente ürünler bağırsak florasını güçlendirir ve geçirgen bağırsak (leaky gut) sorununu azaltabilir. Sağlıklı bir bağırsak, vitamin-mineral emilimini artırır ve otoimmün tepkileri hafifletir. Düzenli olarak probiyotik tüketimi, haşimato semptomlarını hafifletmede destekleyici olabilir.
Kaynaklar:
Nowicki, Marek, et al. “AI-Based Quality Assessment of Mammograms and Visual Recognition of Breast Cancer Risk.” Qualitative and Quantitative Methods in Libraries, vol. 13, no. 1, 2024, pp. 115–129.
Koubaa, Mohamed, et al. “Neurodegenerative Diseases: α-Synuclein and Abnormal Glycolysis as Key Players.” Cells, vol. 12, no. 4, 2023, article 620.
Zhou, Haibin, et al. “Impaired Mitochondrial Fusion and Fission in Neurodegenerative Diseases.” Pathologie Biologie, vol. 73, 2025, article 105812.
Henstridge, Christopher M., et al. “The Role of Synaptic Dysfunction in Alzheimer’s Disease.” Brain Communications, vol. 1, no. 1, 2019, article fcz013.
Limanaqi, Fabio, et al. “Mitochondrial and Autophagic Dysfunction in Neurodegenerative Disorders.” Cells, vol. 11, no. 15, 2022, article 2366.
Cunnane, Stephen C., et al. “Brain Energy Rescue: An Emerging Therapeutic Concept for Neurodegenerative Disorders of Ageing.” Nature Reviews Drug Discovery, vol. 19, 2020, pp. 609–633.
